Werkgeluk is een hot topic binnen het bedrijfsleven. De afgelopen jaren wint het thema sterk aan populariteit en wordt het gezien als een steeds belangrijker onderwerp in onder andere beleidsdoelstellingen.
Maar daarbij is het opmerkelijk dat het door de ene werkgever hoog op de prioriteitenlijst wordt gezet, terwijl andere organisaties hier structureel weinig aandacht aan besteden. Over het belang van werkgeluk wordt dus erg verschillend gedacht. Dat zit onder andere in het feit dat werkgeluk voor sommigen een abstract iets is. Het is voor hen onduidelijk wat werkgeluk precies is en wat de voordelen zijn als je hierin investeert. Zonde, want zoals veel organisaties al weten is investeren in werkgeluk een verstandige beslissing.
In dit artikel gaan we dieper in op wat werkgeluk precies is, welke factoren van invloed zijn en wat de voordelen zijn van werkgeluk binnen een organisatie.
Werkgeluk wordt steeds meer besproken
De afgelopen jaren wordt er steeds meer over werkgeluk gesproken. Er wordt uitvoerig over geschreven en zelfs wetenschappelijk over gepubliceerd. Blijkbaar is het een onderwerp dat leeft en speelt in de maatschappij. Waarschijnlijk wordt dat mede gevoed door groeiende gevoelens van stress, het vervagen van de werk/privé balans en de toename van burn-outs.
Je kan daarom gerust stellen dat men niet zomaar voorbij kan gaan aan het thema werkgeluk. Inmiddels is namelijk wel duidelijk dat dit thema geen oppervlakkige trend is die voorbij zal waaien. In tegenstelling zelfs. Het is een serieus onderwerp dat in de toekomst steeds meer als HRM instrument zal worden ingezet. Iedere organisatie zou hier dus serieus over na moeten denken.
Maar organisaties zijn nog niet zo ver
Maar zoals we al schreven: nog niet iedere organisatie is al zo ver. Bij sommige staat het onderwerp nog helemaal niet op de agenda. Bij andere organisaties wordt er wel over gesproken, maar blijven concrete acties nog achterwege. En dat is geen schande, want werkgeluk verankeren in het personeelsbeleid gaat niet van de ene op de andere dag.
Wel is het goed om het thema intern aan te kaarten zodat de organisatie langzaam maar zeker kan groeien naar een plek waar werkgeluk structureel en duurzaam bevordert wordt.
Wat is werkgeluk
Laten we beginnen bij het begin: wat is werkgeluk? Ons antwoord: werkgeluk is helaas niet te beschrijven in één definitie. Dat komt omdat werkgeluk bestaat uit een groot aantal factoren die samen het werkgeluk bepalen. En die factoren zijn voor iedereen ook nog eens anders. Ga maar na: de een kan veel waarde hechten aan autonomie, terwijl een ander het prima vindt om volledig volgens protocollen en regeltjes te werken.
Maar de uitkomst van werkgeluk is wel redelijk homogeen. Iedereen geniet nagenoeg dezelfde voordelen wanneer zij werkgeluk ervaren. Als je gelukkig bent op werk, zal je het volgende merken:
- Je ervaart voldoening bij het uitvoeren van je werk;
- Je raakt enthousiast en wordt positief geprikkeld door van je werk;
- Je zit hoog in je motivatie om het beste uit je werk én jezelf te halen;
- Je voelt je mentaal veerkrachtig, stabiel en gebalanceerd op de werkvloer;
- Je ervaart ‘flow’, ofwel bevlogenheid, bij het uitvoeren van je taken;
- Je ervaart ook privé meer geluk, balans en plezier.
En tot slot: werkgeluk stimuleert mensen om nieuwe dingen uit te proberen en om nieuwe vaardigheden te leren. En dat mag niet onderschat worden, want in een steeds veranderende maatschappij moet men kunnen meegaan in de continue ontwikkelingen. Werkgeluk stimuleert mensen dus om zichzelf verder te ontwikkelen en hun volle potentieel te benutten.
Welke factoren zijn bepalend voor werkgeluk?
We gaven het net al kort even aan: werkgeluk wordt bepaald door een breed scala aan factoren. En die factoren zijn voor iedereen ook nog eens heel verschillend. Vaak spelen ze allemaal wel een rol, maar altijd in verschillende mate en volgorde van belangrijkheid. Voor de één is een factor als ‘plezier in je werk’ het meest belangrijke, terwijl voor een ander ‘respect en een eerlijke behandeling’ veel belangrijker is.
Er zijn talloze factoren te onderscheiden. Maar in het werkgeluk onderzoek dat wij uitvoeren komen 10 overkoepelende factoren structureel naar voren als het meest essentieel. Deze factoren bepalen voor werknemers in welke mate zij gelukkig zijn. We lichten ze je (in willekeurige volgorde) toe:
Factor 1: Voldoende waardering krijgen
Het krijgen (en daadwerkelijk ervaren) van waardering is een basisbehoefte die nagenoeg ieder van ons nodig heeft. Waardering zorgt ervoor dat je je goed voelt. Je wordt gezien en erkend. Het geeft je energie en toont aan dat jij je werk goed doet. Gewaardeerde medewerkers zitten daardoor beter in hun vel. Ze voelen zich betrokken bij de organisatie en presteren beter.
De manier waarop waardering wordt ervaren
Op wat voor manier iemand waardering ervaart is voor ieder persoon anders. Dat maakt het soms ook een ‘lastige’ factor, omdat iedereen andere zaken als een blijk van waardering ziet. Een teken van waardering kan voor de een bijvoorbeeld een compliment zijn. Maar voor de ander kan zelfstandigheid, feedback, geld of verantwoordelijkheid meer aanvoelen als waardering. En weer anderen vinden waardering juist in de kleine dingen, zoals het denken aan zijn of haar verjaardag.
Omdat waardering door iedereen anders wordt ervaren kan het soms lastig zijn om hier grip op te krijgen als organisatie, HRM of als manager. Maar laat dat je niet weerhouden om hier wel in te investeren. Bij dit onderwerp geldt namelijk het oude principe: baat het niet, dan schaadt het niet. Een compliment heeft op de een wellicht een grotere impact dan bij de ander, maar het heeft op beide personen altijd een positieve invloed. De waarderingscultuur stimuleren is altijd beter dan niets doen.
Factor 2: Respectvolle, eerlijke behandeling
Uit een onderzoek van Harvard University komt naar voren dat ‘respect’ een van de meest belangrijke factor is voor het ervaren van werkgeluk. Een van de conclusies: een werknemer die zich gerespecteerd voelt op de werkvloer, voelt zichzelf ook 56% gezonder in lichaam en geest. En daarnaast scoren werknemers die respect ervaren ook hoger op andere belangrijke werkgeluk factoren. Zo ervaren ze meer plezier en voldoening, zijn ze meer gefocust en voelen ze zich meer betrokken bij de organisatie.
Meer dan de helft van de werknemers voelt zich niet gerespecteerd
De resultaten uit het Harvard onderzoek klinken natuurlijk heel mooi. Maar uit het onderzoek blijkt ook dat meer dan de helft van de deelnemers zich niet volledig gerespecteerd voelt. Blijkbaar is er in dit beginsel van werkgeluk nog voldoende werk te verrichten.
Zonde, want respect geven is simpeler dan je misschien denkt. Respect geven is respect krijgen. Tijdgebrek of een hoge werkdruk mag geen excuus zijn om elkaar niet met respect te behandelen. Streef als organisatie na dat iedereen zich gehoord en gezien voelt. Luister naar een ander en communiceer op een respectvolle manier. Niet door boos, geïrriteerd of gehaast te antwoorden, maar door even de tijd voor iemand te nemen. Begin je daarmee? Dan zal je zien dat de rest van je collega’s langzaam maar zeker zal volgen.
Factor 3: Plezier in je werk
Een groot deel van je leven besteed je aan je werk. Is het dan niet ontzettend zonde als we al die tijd verspillen aan werk dat we niet leuk vinden?
Het antwoord is natuurlijk ‘ja’. Plezier in je werk is simpelweg essentieel voor een lange, gelukkige loopbaan. En plezier betekent voor werknemers niet dat ze altijd álles leuk willen vinden. Werknemers zijn doorgaans prima bereid om een stap extra te zetten, zo nu en dan vervelende taken uit te voeren of om hard te werken. Mits ze gefaciliteerd worden in het maken van plezier. Mogen ze plezier maken met collega’s, af en toe ontspannen of soms zelfs even uit de band springen? Dan kan zelfs de meest saaie of stressvolle baan alsnog plezier opleveren.
Belangrijk: verwar plezier niet direct met werkgeluk. Werkgeluk is een diep gevoel, plezier zit in de kleine dingen waarbij je samen kan lachen, je even ontspant en nieuwe energie opdoet.
Wat doet plezier in je werk met je
Het gebrek aan plezier in je werk kan zorgen voor stress, slaapproblemen en een verhoogd risico op ziektes. Ook is plezier in je werk nodig om gemotiveerd te blijven en elke dag prestaties te kunnen leveren. Dankzij plezier begin je iedere dag prettig omdat je uitkijkt naar de werkdag. Je bent productiever, hebt minder stress en gelukkiger.
Factor 4: Uitdaging
Uitdaging ervaren in je werk is een andere belangrijke werkgeluk factoren. Voldoende uitdaging in je werk betekent dat jij jezelf iedere dag weer geprikkeld voelt om te presteren. Daar heeft een werknemer zelf een rol in, maar ook de manager en organisatie moeten hierin faciliteren.
Je merkt dat je door voldoende uitdaging wordt gemotiveerd om net een stapje harder te lopen. Maar niet uit gevoelens van stress, maar uit gevoelens van bevlogenheid. Er zijn verschillende manieren waarop je kan worden uitgedaagd. Ook deze factor is voor iedereen anders.
Voorbeelden van uitdagingen
Wil je als manager jouw teamleden graag uitdagen? Denk dan eens aan de volgende manieren:
- Een intellectuele uitdaging waarbij iemand na kan denken over complexe vraagstukken;
- Uitdagingen door ambitieuze doelen te stellen: hoe kan iemand die toch realiseren?;
- Een uitdaging door iemand meer verantwoordelijkheid te geven of een project te laten leiden.
Factor 5: Perspectief
Met de factor perspectief bedoelen we de mogelijkheid om jezelf te ontplooien en om door te kunnen groeien. En in tegenstelling tot wat veel mensen denken hoeft dit zeker niet in termen van functietitel, salaris of status te zijn. Net zo veel mensen willen groeien op persoonlijk vlak. Zij willen nieuwe dingen leren, maar hoeven niet persé een andere functie. Ook die mensen moet perspectief worden geboden.
Perspectief zorgt ervoor dat je doelen gaat stellen. Waar wil je naartoe in de organisatie en hoe ga je dat bereiken? Deze factor hangt daarom ook nauw samen met de factor uitdaging. Door het hebben van toekomstperspectief kun jij voor jezelf een nieuwe uitdaging creëren. Mis je dat perspectief? Dan is de kans groot dat dat een negatieve impact op jouw werkgeluk heeft.
Bewuste keuzes
Het hebben van toekomstperspectief zorgt ervoor dat je doelgericht aan de slag gaat. Je neemt beslissingen met het einddoel in gedachten. Hierdoor maak je betere keuzes en kun jij je ontwikkelen op zaken die er voor jou toe doen. Het hebben van toekomstperspectief zorgt er daarnaast voor dat je gemotiveerd bent om je helemaal te geven.
Factor 6: Impact maken
Het maken van impact geeft je sturing en motiveert. Mensen vinden het nu eenmaal belangrijk dat zij en hun werkzaamheden ertoe doen. Want impact betekent waarde toevoegen en gezien worden. Het is daarom belangrijk om hier als organisatie over na te denken. Hoe kan je een werknemer zo veel mogelijk impact laten maken?
Een veelgehoorde uitspraak van onze klanten is dat simpelweg niet iedereen impact kan maken. En dat klopt soms ook wel, maar besef je wel dat impact niet altijd op grote schaal hoeft. Impact maken kan namelijk op verschillende manieren. Bijvoorbeeld door kennis over te dragen, door mensen te begeleiden of deel te nemen aan projectgroepen.
Factor 7: Zelfontplooiing
Zelfontplooiing betekent dat je genoeg ruimte hebt om aan jezelf te kunnen werken. Er wordt dan door de organisatie voldoende ruimte geschept om structureel te werken aan zelfreflectie en persoonlijke ontwikkeling. Zelfontplooiing behoort tot een van de belangrijkste menselijke behoeften. Het is daarom niet verwonderlijk dat dit onderwerp ook een grote rol speelt in werkgeluk.
Zelfontplooiing binnen handbereik
In Psychologie magazine beschrijven ze een onderzoek naar het belang van zelfontplooiing. Hieruit blijkt dat zelfontplooiing voor veel mensen binnen handbereik is. Zelfontplooiing vereist namelijk niet dat je levensveranderende gebeurtenissen hebt meegemaakt of de duurste trajecten doorloopt. Ontplooiing zit juist in kleine activiteiten. Waardevolle feedback die je krijgt, een helder inzicht of de kans om workshops te volgen.
Het belang van zelfontplooiing
Zelfontplooiing geeft zo veel mogelijkheden. Je bent bijvoorbeeld beter in staat om problemen het hoofd te bieden, je wordt beter in je werk en je groeit als persoon. En daarnaast speelt het dus een aanzienlijke rol in jouw werkgeluk. Werknemers die zich moeten ontplooien zijn gemiddeld gezien gelukkiger dan hun collega’s die dat niet of nauwelijks mogen.
Factor 8: Zelfstandigheid
Veel mensen hechten belang aan de mate van zelfstandigheid die ze ervaren. Zeker de generaties die momenteel de arbeidsmarkt betreden hebben hier behoefte aan. De algemene tendens binnen werkend Nederland gaat er naar toe dat werknemers duidelijke kaders krijgen, waarbinnen ze zelf mogen werken naar een goed eindresultaat. Freedom within a frame, noemen ze dat. Het geeft werknemers het gevoel van autonomie, zonder als organisatie de grip te verliezen. Een mooie middenweg.
Voor zelfstandigheid gaat hetzelfde op als voor impact maken. Dat hoeft niet altijd en voor iedereen op grote schaal. Er zijn nu eenmaal organisaties waarin zelfstandigheid minder goed werkt. Maar ook in dit type organisatie liggen kansen. Laat werknemers op kleinere schaal meedenken over werkwijzen, processen en optimalisaties. Zo kunnen ze hun eigen zelfstandigheid vormen binnen de mogelijkheden van de werkgever.
De mate van zelfstandigheid bepaalt je vrijheidsgevoel
In hoeverre je ervaart dat je zelfstandig keuzes kan maken bepaalt voor een groot gedeelte hoe vrij je je voelt. En dat werkt direct door in je werkgeluk. Het zorgt ervoor dat je meer plezier ervaart, meer uitdaging voelt en je gestimuleerd wordt om meer impact te maken binnen de organisatie. Zo is zelfstandigheid een factor die ook sterk bijdraagt aan de ontwikkeling van andere factoren.
Factor 9: Werkomgeving
Omdat je een groot deel van je leven op kantoor besteed speelt je werkomgeving ook een fundamentele rol in de mate van werkgeluk. Niemand wordt gelukkiger van kantoorpanden waar stof, slecht onderhoud en krakkemikkige spullen vechten om voorrang. Andersom stimuleren inspirerende kantoorpanden het werkgeluk direct.
Investeren in het kantoor is als organisatie dus niet alleen belangrijk voor het oog. Ook het werkgeluk van werknemers wordt ermee vergroot. En niet alleen het werkgeluk krijgt een boost, maar ook de gezondheid profiteert. Zo verbeteren zaken als voldoende zonlicht, planten, schone lucht en goede spullen je fysieke en mentale gesteldheid.
De beleving van de werkomgeving
Een werkplek moet een sfeer overbrengen die past bij de organisatie en de medewerkers. Werk je bij een organisatie die zich inzet voor duurzaamheid en past dit bij jouw normen en waarden? Dan wil je dat doorgaans terugzien op de werkvloer. Een organisatie die voor duurzaamheid pleit, maar hier zelf niks aan doet slaat de plank mis.
Past de werkomgeving bij de doelen van de organisatie, dan beleven medewerkers dit elke dag opnieuw. Het draagt vanzelfsprekend bij aan hun werkgeluk, maar zorgt er op die manier ook nog eens voor dat werknemers zich meer verbonden voelen met de organisatie.
Factor 10: Relatie met het team en met je collega’s
Natuurlijk hoef je niet beste vrienden te worden met je collega’s. Sterker nog, dat kan ook niet. Maar een fijne, constructieve relaties met collega’s zorgt er wel voor dat jouw werkgeluk vergroot wordt. Een goede band zorgt ervoor dat je met plezier naar je werk gaat, omdat je je gerespecteerd en veilig voelt. Een goede relatie met de mensen om je heen zorgt ervoor dat je elkaar beter begrijpt. Er zijn minder irritaties en je weet wat je aan elkaar hebt. Een goede relatie is belangrijk voor de onderlinge communicatie en helpt je als team om beter samen te werken. Daarnaast is deze factor direct van invloed op de factor ‘plezier’.
Als organisatie investeren in de relatie tussen collega’s is eenvoudig en kan doeltreffend gedaan worden. Het is voor de hand liggend (en effectief!) om teambuilding workshops te faciliteren. Daarin worden collega’s gestimuleerd om de verbinding op te zoeken. Maar deze factor wordt ook gestimuleerd tijdens informele momenten zoals gesprekjes bij de koffieautomaat, borrels of een potje tafeltennis op kantoor.
Betere samenwerking
Goede onderlinge relaties zijn niet alleen op persoonlijk vlak belangrijk. Ook vanuit professioneel oogpunt is het belangrijk om hierin te investeren. Want collega’s die in verbinding staan luisteren beter naar elkaar, tonen elkaar meer coulance en zijn meer bereid elkaar te helpen. Een team zal daardoor beter presteren.
Werkgeluk factoren versterken elkaar en staan met elkaar in verbinding
Zoals je wellicht door de regels heen hebt gelezen staan alle factoren niet los van elkaar. In tegendeel zelfs: ze versterken elkaar, hebben afhankelijkheden en vormen allerlei verbindingen. Je kan ze dus moeilijk zonder elkaar zien.
De combinatie van al deze factoren samen zorgt ervoor dat werknemers werkgeluk ervaren. Of juist niet, als deze factoren afwezig zijn.
Nu je weet welke factoren de grootste rol spelen in werkgeluk zoomen we nog even in op een ander onderwerp. Wat wordt momenteel aan werkgeluk gedaan en wat zijn de voordelen voor organisaties die hier al in investeren?
Wat wordt er aan werkgeluk gedaan in Nederland?
Nederland is een van de meest gelukkige landen in de wereld. Maar tegelijkertijd zien we een trend van stress, haast en ontevredenheid. Die trend groeit en zorgt steeds frequenter voor psychosociaal ziekteverzuim. Een gevaarlijke ontwikkeling.
Gelukkig blijven deze ontwikkelingen niet onopgemerkt. Je ziet de laatste jaren dat steeds meer organisaties bij willen dragen aan het werkgeluk van medewerkers. Daar gaat vaak een combinatie van twee motivaties aan vooraf. Enerzijds grijpen organisaties dit theme aan als instrument om mensen gelukkiger te maken, waardoor zij beter presteren. Anderzijds beseffen werkgevers dat ze vanuit goed werkgeverschap de morele verplichting hebben om hun mensen gelukkig te maken en te houden.
Het ene motief is daarbij niet slechter dan het andere. Dat komt omdat het mes bij werkgeluk nu eenmaal aan twee kanten snijdt. Werknemers zijn gelukkiger, vitaler en gezonder en daardoor presteren ze beter. Het een bijt het ander niet.
Hoe stimuleren en faciliteren organisaties werkgeluk
Iedere organisatie werkt op een andere manier aan werkgeluk. Maar toch zie je een aantal inspanningen die regelmatig voorkomen.
Organisaties werken bijvoorbeeld steeds meer met opleidingsbudgetten die vrij in te zetten zijn door medewerkers. Dit draagt bij aan een groot aantal werkgeluk factoren zoals zelfontplooiing, zelfstandigheid en perspectief. Daarnaast faciliteren organisaties workshops, trainingen of trajecten die direct of indirect bijdragen aan het werkgeluk van het personeel. Sommige organisaties hebben beleid waarin zij volledige werkgeluk jaarprogramma’s optuigen, waarin workshops, coaching, lezingen en andere vormen van kennisdeling worden opgenomen. Alles om werknemers gelukkiger te maken.
Maar er zijn ook allerlei praktische initiatieven. En ook die zijn belangrijk, want daarmee worden werknemers vaak het meest mee geconfronteerd. Denk aan kantoren die steeds meer zijn ingericht op de behoefte en wensen van de medewerkers. Klimaatneutraal, meer groen en rustige plekken waar je voldoende tijd voor jezelf kunt nemen. Sommige organisaties hebben zelfs sport-, yoga en mindfulnessruimtes. Maar het kan nog praktischer: denk aan organisaties die gratis fruit, een tafeltennistafel of andere fijne dingen regelen.
Nog een belangrijke ontwikkeling in het kader van werkgeluk is dat organisaties zichzelf anders inrichten. Decennia oude opvattingen over hoe werk moet worden gedaan worden steeds meer versoepeld. Wil je thuis werken? Dan zorgen ze voor de juiste voorzieningen. Wil je zelf je tijd indelen? Samen bekijken werkgever en werknemer de opties.
Kortom: veel organisaties in Nederland spannen zich in om het werkgeluk van werknemers te vergroten. Maar tegelijkertijd moet worden stilgestaan bij het feit dat we er met zijn allen nog lang niet zijn. Sterker nog, werkgeluk is een thema dat doorlopend aan verandering onderhevig is. Er zal dus altijd aan gewerkt en geschaafd moeten worden.
De voordelen van werkgeluk
We willen ten slotte nog even ingaan op de voordelen van werkgeluk. Want wat leveren alle inspanningen op dit gebied je dan op? Je wil natuurlijk wel iets terugzien voor de investering die je hierin doet. Dat snappen we. En we hebben goed nieuws, want werkgeluk betaalt zich uit. Het is bewezen dat medewerkers die werkgeluk ervaren..:
- Meer gemotiveerd zijn om het maximale te presteren;
- Die motivatie ook overdragen op anderen in hun omgeving;
- Beter presteren dan hun minder gelukkige collega’s;
- Minder stress ervaren en minder last hebben van faalangst;
- Meer tevreden zijn over het werk en de organisatie;
- Beter inzicht hebben in hun persoonlijke ontwikkeling;
- Minder kans hebben om uit te vallen door stress en burn-out.
Inzetten op werkgeluk levert een organisatie dus rendement op als het gaat om bedrijfsresultaten, ziekteverzuim, instroom en uitstroom. Wij zijn er daarom van overtuigd dat werkgeluk niet moet worden gezien als kostenpost, maar juist als een van de belangrijkste investeringen die een organisatie kan doen. Mensen zijn het belangrijkste kapitaal dat je hebt. Het is logisch dat je voldoende tijd, geld en energie investeert om dat kapitaal te onderhouden.
De organisatie als geluksfabriek
Nog even een verwijzing naar het artikel waarmee we in de inleiding begonnen. Een mooie zin die in dit artikel terugkomt en die je eigenlijk niet mag vergeten is: “Organisaties zouden, behalve een geldfabriek, ook een geluksfabriek moeten worden.” Volgens ons is dat een treffende samenvatting van het onderwerp.
Investeer in het werkgeluk van medewerkers en wordt er zelf ook beter van. Want zoals je kan lezen kan werkgeluk onderaan de streep ook nog eens rendement opleveren. Een win-win voor de organisatie en voor de medewerkers.
Aan de slag met het vergroten van werkgeluk?
Heeft dit artikel je geïnspireerd en wil je graag aan de slag met het werkgeluk binnen jullie organisatie? Goed om te horen! Wij kunnen je daar ongetwijfeld bij helpen.
WorkJoy helpt organisaties namelijk om te investeren in werkgeluk. Dat doen we met onze werkgeluk journey of met een van onze werkgeluk workshops. Momenteel bieden we meer dan 25 verschillende workshops die allemaal bijdragen aan een of meer werkgeluk factoren.
Wil je eens sparren over de beste oplossing voor jullie situatie? We denken graag met jullie mee. Neem gerust contact op om de mogelijkheden te bespreken.
